การรักษาข้อเข่าเสื่อมด้วยวิธีการทางกายภาพบำบัด

อาการข้อเข่าเสื่อมเป็นสาเหตุหนึ่งที่มักจะทำให้เกิดอาการปวดเข่าได้บ่อยในผู้สูงอายุ และเมื่อมีอาการแล้วก็มีความจำเป็นเป็นอย่างมากที่จะต้องหาทางรักษาและการทำกายภาพบำบัดเป็นทางหนึ่งในแนวทางการรักษาโดยไม่ใช้ยา การทำกายภาพบำบัดเพื่อรักษาข้อเข่าเสื่อมช่วยเรื่องอะไร และทำอย่างไรบ้าง ติดตามกันได้ในบทความนี้ครับ

ข้อเข่าเสื่อมมี 4 ระยะ

ระยะ 1 พบว่าเริ่มมีกระดูกงอกที่บริเวณข้อเข่าเล็กน้อย จาง ๆ ยังไม่มีอาการเจ็บปวดที่ข้อเข่า

ระยะ 2 มีกระดูกงอกมากขึ้น แต่กระดูกอ่อน (Cartilage) ในข้อเข่ายังดูปกติดี อาจมี หรือไม่มีการตีบแคบลงของช่องว่างในข้อเข่า (Knee joint space) ในระยะนี้ จะเริ่มมีอาการของเข่าเสื่อมให้เห็นบ้างแล้ว เช่น มีอาการปวดเข่าในวันที่เดินมาก หรือยืนตลอดวัน เริ่มมีข้อติดขัดบ้างเมื่อพักใช้เข่าไปนานหลายชั่วโมง และคุกเข่าแล้วรู้สึกเจ็บ

ระยะ 3 มีการทำลายของกระดูกอ่อนผิวข้อ ช่องว่างในข้อเข่าเริ่มแคบลง ขณะเดินจะมีอาการเจ็บที่บริเวณเข่า มีอาการข้อฝืดเมื่อนั่งพักเป็นเวลานาน ช่วงตื่นนอนตอนเช้าก็จะมีอาการข้อติด (Morning stiffness) แต่ไม่เกิน 30 นาที รวมถึงเริ่มมีการจำกัดการทำกิจกรรมมากขึ้น เช่น ไม่อยากไปท่องเที่ยวไกล ไม่อยากไปจ่ายตลาด เนื่องจากมีอาการเจ็บเข่า

ระยะ 4 มีอาการเจ็บมากขณะเดิน หรือแม้แต่เคลื่อนไหวเข่าก็มีอาการเจ็บแล้ว เนื่องจากช่องว่างในข้อเข่ามีการตีบแคบลงมาก จากการที่กระดูกอ่อนบริเวณผิวข้อเข่าบางมากหรือสึกกร่อนไปหมดแล้ว มีการผิดรูปชัดเจนที่บริเวณข้อเข่า จำกัดการทำกิจกรรมเป็นอย่างมากเนื่องจากว่าเดินลำบาก หรือลงน้ำหนักไม่ได้

การทำกายภาพบำบัดในผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อม

การทำกายภาพบำบัดนั้น แบ่งออกเป็น 3 ส่วน ใหญ่ ๆ

1. การป้องกัน หรือชะลอไม่ให้มีอาการมากขึ้น

2. การรักษาอาการปวด หรืออาการเฉพาะหน้าบริเวณข้อเข่า

3. การป้องกันภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่อาจเกิดได้จากโรคข้อเข่าเสื่อม

การป้องกัน หรือชะลอไม่ให้ข้อเข่าเสื่อมมีอาการรุนแรงมากขึ้น

ข้อเข่าเสื่อมสามารถชะลอความเสื่อมลงได้โดยการลดปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ ที่สามารถลดได้

- การลดน้ำหนักตัว

- การระวังเพื่อไม่ให้เกิดอุบัติเหตุบริเวณเข่า ดูแลสุขภาพร่างกายไม่ให้เกิดโรคประจำตัว หรือการกำเริบของโรคที่สามารถส่งผลต่อโรคเข่าเสื่อม เช่น เกาต์ รูมาตอยด์

- การใช้อุปกรณ์ช่วยเหลือต่าง ๆ เช่น ที่พยุงเข่า (Knee support) ไม้เท้า/อุปกรณ์ช่วยเดิน (Gait aid) หรืออุปกรณ์อื่น ๆ ที่จำเป็นเพื่อชะลอ ป้องกันการผิดรูปของข้อต่อ

- การออกกำลังกายกล้ามเนื้อรอบเข่า การออกกำลังกายจะแบ่งออกเป็น 3 ข้อใหญ่ ๆ คือ

1) ออกกำลังกายข้อเข่าเพื่อเพิ่มองศาการเคลื่อนไหว (ROM)

2) ออกกำลังกายเพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบเข่า

3) การออกกำลังกายแบบแอโรบิค

การรักษาอาการปวด หรืออาการเฉพาะหน้าบริเวณข้อเข่า

 ในทางกายภาพบำบัดมีอุปกรณ์ต่าง ๆ มากมาย ที่สามารถใช้ลดปวด และลดอาการอื่น ๆ เช่น เข่าอักเสบ เข่าบวม ฯลฯ ในผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมได้ โดยการจะเลือกว่าควรใช้เครื่องมือใดในการรักษานั้น นักกายภาพบำบัดจะประเมินจากอาการของผู้ป่วย ประวัติการรักษาก่อนหน้า และโรคประจำตัว มาประกอบกันเพื่อพิจารณาวางแผนการรักษา จุดประสงค์สำหรับการลดปวด หรือรักษาอาการเฉพาะหน้านี้คือ

- ให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิต ทำกิจวัตรโดยที่ไม่มีอาการปวดเลย หรือมีอาการปวดน้อยที่สุด ขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วย

- สามารถออกกำลังกายข้อเข่าได้ โดยที่ไม่มีอาการปวด หรือปวดน้อยที่สุด

- ลดอาการเข่าอักเสบ หรือเข่าบวม

การป้องกันภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่อาจเกิดได้จากโรคข้อเข่าเสื่อม

          โรคข้อเข่าเสื่อมสามารถส่งผลให้เกิดภาะวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ได้มากมาย ยกตัวอย่างเช่น การพลัด ตก หกล้ม, ภาวะหดหู่ หรือเครียดจากการถูกจำกัดการทำกิจกรรม, การฝ่อรีบของกล้ามเนื้อ, การบางลงของกระดูก, การติดเตียง, หรือที่เลวร้ายที่สุดคือนำไปสู่การเสียชีวิตได้ ดังนั้นในทางกายภาพบำบัด จึงจำเป็นต้องให้ข้อมูลความรู้ที่จำเป็นเกี่ยวกับโรคข้อเข่าเสื่อม การปฏิบัติตัว และการป้องกันต่าง ๆ รวมถึงส่งเสริมให้มีการเคลื่อนไหว กระตุ้นการทำกิจกรรม ลดการเกิดภาวะพึ่งพาให้ได้มากที่สุด

          ภาวะเข่าเสื่อมดูเหมือนจะส่งผลกระทบแค่ มีอาการปวด ลงน้ำหนักได้ลำบาก แต่จริง ๆ แล้วนั้น โรคข้อเข่าเสื่อมน่ากลัวกว่าที่ท่านคิด ดังนั้นหากมีอาการข้อเข่าเสื่อมให้รีบหาทางรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ หรือหากยังไม่มีอาการก็ให้พยายามดูแลเข่าไว้ให้ดีเพื่อหลีกเลี่ยงจากอาการข้อเข่าเสื่อมครับ

          หากท่านมีอาการปวดเข่า หรือสงสัยอาการเข่าเสื่อมสามารถเข้ามาปรึกษาเราได้ที่ “คลินิกกายภาพบำบัด Zenista Health and Wellness สาขาชลบุรี” และ “คลินิกกายภาพบำบัด Zenista Health and Wellness สาขาเพชรบุรี” ท่านสามารถเข้ามาปรึกษา ตรวจร่างกาย วางแผนการรักษาได้โดยที่ไม่มีค่าใช้จ่าย และได้รับการรักษาจากนักกายภาพบำบัดที่มีประสบการณ์ หรือหากมีข้อสงสัย อยากสอบถามเพิ่มเติมสามารถสอบถามได้ที่ Line ID : @Zenista ครับ